تعیین جنسیت به روش آی وی اف در سال‌های اخیر به گزینه‌ای محبوب میان والدینی که قصد دارند جنسیت فرزند خود را انتخاب نمایند تبدیل شده است. اما تعیین جنسیت جنین که در گذشته تنها در فیلم‌های تخیلی قابل تصور بود اکنون با چالش‌های فراوانی همراه است. در ادامه به روش تعیین جنسیت جنین با روش IVF و چالش‌هایی که پیرامون این انتخاب مطرح است می‌پردازیم.
نحوه‌ی انتخاب جنسیت از طریق آی وی اف
انتخاب جنسیت در درمان ناباروری با IVF با اینکه بسیار پیچیده است اما روشی رایج است که در سال‌های گذشته کاربرد بسیاری یافته است. نحوه‌ی تعیین جنسیت به شیوه‌ی لقاح مصنوعی بدین صورت است:
- تحریک تخمدان: داروهایی به بیمار داده می‌شود تا تخمدان بتواند چندین تخمک را آزاد نماید.
- بازیابی تخمک: با کمک یک جراحی ساده، تخمک‌ها از تخمدان خارج می‌شود.
- اسپرم‌ها نیز پس از فرآیند بازیابی، جداسازی می‌شوند و اسپرم‌های سالم با تحرک کافی جدا می‌شوند.
- لقاح: تخمک‌های بازیابی شده با اسپرم‌ها در محیط آزمایشگاهی قرار می‌گیرند تا فرآیند لقاح انجام شود. در این مرحله چندین جنین تشکیل می‌شود.
- کشت جنین: پس از لقاح، جنین‌ها به مدت 3 روز در محیط آزمایشگاه رشد می‌کنند، سپس یک سلول از جنین 3 روزه جدا می‌شود و جهت بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. (تعیین جنسیت در همین مرحله انجام می‌شود)
- انتقال جنین: جنین‌های سالم و با جنسیت دلخواه پس از 5 روز به رحم مادر انتقال داده می‌شوند.
جهت تعیین جنسیت به روش IVF روش‌های مختلفی وجود دارد که متداول‌ترین آن آزمایش ژنتیکی جنسیت جنین پیش از لانه گزینی است.
بیشتر بخوانید: هزینه آی وی اف (IVF) در سال 1402
آزمایش ژنتیکی جنسیت جنین پیش از لانه گزینی (PGT-A)
PGT-A متداول‌ترین شیوه برای تعیین جنسیت با روش IVF است. در این شیوه یک سلول از لایه‌ی بیرونی جنین برداشته می‌شود و در آزمایشگاه تحت بررسی ژنتیکی قرار می‌گیرد. بر خلاف نگرانی‌هایی که وجود دارد، برداشتن یک سلول از جنین در این مرحله هیچ گونه مشکلی در مراحل رشد جنین ایجاد نمی‌کند، زیرا این سلول از لایه‌ی بیرونی که بعدها به جفت تبدیل می‌شود برداشته می‌شود. علاوه بر تعیین جنسیت در این مرحله می‌توان برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون، سندرم ادوارد، سندرم پاتو، سندرم ترنر و … را در این مرحله شناسایی کرد.
جنسیت جنین در این روش با بررسی جفت کروموزوم‌های جنسی XX و XY تعیین می‌شود. دقت این روش جهت تعیین جنسیت بیش از 99 درصد است، برخی از متخصصین میزان دقت و موفقیت تعیین جنسیت به این روش را تا 100 درصد بیان می‌کنند.
دلیل انتخاب جنسیت از طریق آی وی اف
دلایل تعیین یک جنسیت خاص می‌تواند متفاوت باشد. مهمترین دلایل تعیین جنسیت عبارتند از:
- دلایل پزشکی
در اکثر موارد بنا به دلایل پزشکی والدین و یا پزشکان یک جنسیت خاص را انتخاب می‌نمایند. با روش‌های غربالگری جنین می‌توان از انتقال صدها ناهنجاری و بیماری ژنتیکی جلوگیری کرد.
به عنوان مثال بیماری هموفیلی یک اختلال ژنتیکی است که در فرآیند لخته شدن خون اختلال ایجاد می‌نماید. اگر مادر ناقل ژن بیماری‌زا باشد 50 درصد احتمال دارد که نوزادان پسر این خانواده مبتلا به هموفیلی باشند و فرزندان دختر کمتر تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. بنابراین انتخاب فرزند دختر در این خانواده با کاهش انتقال بیماری هموفیلی به نسل بعد همراه است.
- تعادل در خانواده
اکثر خانواده‌ها دوست دارند که به تعداد مساوی فرزند دختر و پسر داشته باشند و یا اینکه پس از داشتن چند فرزند پسر، تمایل دارند که یک فرزند دختر نیز داشته باشند. تعیین جنسیتی که بر این مبنا صورت بگیرد به نام تعیین جنسیت غیر پزشکی نیز شناخته می‌شود که باعث تعادل در خانواده می‌شود. این وضعیت با شرایطی که پدر و مادر به طور کلی تمایل به داشتن دختر و یا پسر را ندارند، تفاوت دارد.
بیشتر بخوانید: دلایل شکست آی وی اف (IVF)
آیا تعیین جنسیت به روش IVF قانونی است؟
در مواردی که تعیین جنسیت جهت پیشگیری از تولد نوزادی با نواقص ژنتیکی انجام می‌شود منع قانونی وجود ندارد. اما تعیین جنسیت انتخابی که با خواست خانواده‌های انجام می‌شود در برخی کشورها از لحاظ قانونی منع شده است.
کلام آخر
انتخاب جنسیت جنین به روش IVF یک موضوع بحث برانگیز است. با اینکه بسیاری از متخصصین پزشکی این روش را جهت جلوگیری از تولد نوزادی با ناهنجاری‌های پزشکی توصیه می‌نمایند اما ملاحظات اخلاقی بسیاری برای والدینی که تنها به دلیل ترجیحات فردی و یا فرهنگی تمایل دارند فرزندی با جنسیت خاص داشته باشند در پیش رو است.
در حال حاضر اکثر مراکزی که IVF انجام می دهند، تعیین جنسیت را فقط در مواردی که احتمال کاهش بیماری ژنتیکی وابسته به جنس وجود دارد انجام می‌دهند. به دلیل ملاحظات اخلاقی و قانونی، تعیین جنسیت تنها به دلیل تمایلات والدین در بسیاری از کشورها هنوز مورد قبول نیست.
