برداشتن تخمدان یک عمل جراحی است که در آن یک یا هر دو تخمدان به دلایل پزشکی مانند کیست تخمدان، سرطان، عفونت یا اندومتریوز برداشته می‌شوند. این جراحی می‌تواند به صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود و در موارد خاص به همراه برداشتن رحم هم صورت می‌گیرد. دقت داشته باشید که پس از این عمل، تغییرات هورمونی رخ داده و می‌تواند منجر به یائسگی زودرس و عوارضی مانند گرگرفتگی یا کاهش تراکم استخوان شود. از همین رو پزشک با توجه به شرایط بیمار نسبت به انجام عمل تصمیم‌گیری می‌کند.
علت برداشتن تخمدان
تخمدان‌ها مانند سایر اندام‌های بدن دچار مشکلات و بیماری می‌شوند. در برخی موارد چاره‌ای جز خارج ساختن آنها باقی نمی‌ماند، برخی از اختلالات و بیماری‌هایی که موجب برداشتن تخمدان‌ها می‌شود عبارتند از:
- کیست تخمدان
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- سرطان تخمدان
- نارسایی اولیه تخمدان
- پیچ خوردگی تخمدان
- اندومتریوز
- حاملگی خارج از رحم
- جراحی پیشگیرانه در بیمارانی که با ریسک بالای سطان سینه و یا تخمدان مواجه هستند.
- عفونت‌های شدید که به درمان‌های آنتی بیوتیکی موجود پاسخ نمی‌دهند.
برداشتن تخمدان چگونه انجام می شود؟
برداشتن تخمدان که با نام علمی اوفورکتومی (Oophorectomy) شناخته می‌شود، یک عمل جراحی است که به روش‌های مختلف انجام می‌شود. این روش‌ها با توجه به علت جراحی و وضعیت بیمار انتخاب می‌شوند:
✅️ روش لاپاراسکوپی (کم‌تهاجمی)
ابتدا چند برش کوچک در شکم ایجاد می‌شود. تا از یک دوربین کوچک (لاپاراسکوپ) برای مشاهده داخل شکم استفاده شود. در واقع ابزارهای جراحی از طریق برش‌ها وارد شده و تخمدان برداشته می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی‌های این روش کم تهاجمی بودن و زمان بهبودی کوتاه‌تر و درد کم بعد از جراحی است. توجه داشته باشید که این روش برای کیست‌های خوش‌خیم یا مشکلات غیرپیچیده تخمدان گزینه مناسبی است.
✅️ روش جراحی باز (لاپاراتومی)
مراحل جراحی به این صورت است که در ابتدا یک برش بزرگ در شکم ایجاد می‌شود تا پزشک دسترسی مستقیم به تخمدان‌ها داشته باشد و بعد تخمدان یا تخمدان‌ها برداشته می‌شوند.
✅️ روش واژینال
در برخی موارد (معمولاً همراه با برداشتن رحم)، تخمدان‌ها از طریق واژن برداشته می‌شوند.
✅️ همراه با سایر جراحی‌ها
گاهی اوقات برداشتن تخمدان همراه با هیسترکتومی (برداشتن رحم) یا سایر اقدامات درمانی انجام می‌شود.
شانس حاملگی با یک تخمدان
با اینکه شانس بارداری پس از خارج ساختن یک تخمدان تا حدود 50 درصد کاهش می‌یابد اما با استفاده از راهکارهایی می‌توانید احتمال بارداری توسط تخمدان باقی مانده را افزایش دهید، برخی از این راهکارها عبارتند از:
- ورزش منظم
- حفظ وزن در محدوده‌ی نرمال
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند آفت کش‌ها
- مصرف غذاهای حاوی فولیک اسید
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
- ردیابی چرخه‌ی قاعدگی و رابطه‌ی جنسی در زمانی که احتمال بارداری بیشتر است
آیا برداشتن تخمدان ها تاثیری بر سلامت بدن دارد؟
برداشتن تخمدان‌ها تأثیرات قابل توجهی بر سلامت بدن دارد، که به نوع جراحی و شرایط فرد بستگی دارد:
✅️ تغییرات هورمونی
تخمدان‌ها نقش اساسی در تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون دارند. پس از برداشتن تخمدان‌ها، سطح این هورمون‌ها کاهش می‌یابد، که می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود. این تغییرات هورمونی ممکن است علائمی مانند گرگرفتگی، شب‌ادراری، خشکی پوست و اختلالات خلقی ایجاد کند.
✅️ سلامت استخوان‌ها
کاهش سطح استروژن پس از برداشتن تخمدان‌ها می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان شود.
✅️ سلامت قلب
استروژن نقش محافظتی در سلامت قلب دارد، بنابراین کاهش آن می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
✅️ باروری
برداشتن هر دو تخمدان به‌طور کامل مانع از بارداری می‌شود، در حالی که برداشتن یک تخمدان معمولاً تأثیر کمتری بر باروری دارد.
✅️ سلامت روان
تغییرات هورمونی و عوارض ناشی از جراحی بر سلامت روان تاثیر گذاشته و علائمی مانند اضطراب یا افسردگی ایجاد می‌کند.
با توجه به این تأثیرات، مشورت با پزشک برای مدیریت عوارض و انتخاب درمان‌های مناسب (مانند درمان جایگزینی هورمونی) ضروری است.
حفظ باروری پس از خارج ساختن هر دو تخمدان
یکی از راهکارهایی که پیش از برداشتن تخمدان می‌تواند به شما کمک نماید تا همچنان قابلیت باروری را حفظ نمائید فریز تخمک می‌باشد. این روش به خصوص در بیمارانی که از بیماری تخمدان خود اطلاع دارند (مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک) و پزشک به آنها اطلاع داده است که در آینده احتمال دارد مجبور به برداشتن تخمدان‌ها شوند چرا که یک راهکار موثر و موفقیت آمیز در جهت حفظ باروری می‌باشد.
باروری به روش آی وی اف پس از خارج ساختن تخمدان
افرادی که تخمک‌های خود را پیش از برداشتن تخمدان فریز کرده‌اند در هر زمانی که تمایل داشته باشند می‌توانند با اسپرم‌های همسر خود نسبت به بارداری اقدام نمایند. جنین‌هایی که حاصل لقاح تخمک شما و اسپرم همسر شما هستند پس از لقاح و آماده سازی به رحم گیرنده منتقل می‌شوند و شما می‌توانید از لحاظ بیولوژیکی همچنان طعم مادر شدن را حس نمائید.
ایا با یک تخمدان پریود میشویم
بله، با داشتن یک تخمدان نیز پریود می‌شوید، زیرا تخمدان باقی‌مانده می‌تواند به تنهایی وظایف خود را انجام دهد. این تخمدان تخمک‌گذاری کرده و هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون را تولید می‌کند که برای تنظیم چرخه قاعدگی ضروری هستند. اگر تخمدان سالم و لوله فالوپ مرتبط با آن باز باشد، چرخه قاعدگی معمولاً بدون مشکل ادامه پیدا می‌کند. با این حال، در صورت مشاهده بی‌نظمی در قاعدگی، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
عوارض برداشتن یک تخمدان
برداشتن یک تخمدان معمولاً تأثیرات جدی بر سلامت فرد نمی‌گذارد، به‌خصوص اگر تخمدان باقی‌مانده سالم باشد. با این حال، احتمال دارد برخی عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت را ایجاد کند:
| عوارض کوتاه‌مدت | عوارض بلندمدت |
| – درد و ناراحتی بعد از جراحی – عفونت یا خونریزی در محل جراحی – واکنش به بیهوشی | – اختلالات هورمونی – یائسگی زودرس – مشکلات باروری – افزایش خطر بیماری‌های استخوانی |
در نهایت…
برداشتن تخمدان یک جراحی ضروری آن هم در برخی شرایط پزشکی مانند کیست‌های پیچیده، سرطان یا عفونت‌های شدید است. این عمل در صورت برداشتن یک تخمدان معمولاً تأثیر چندانی بر باروری و عملکرد هورمونی ندارد، اما برداشتن هر دو تخمدان باعث توقف تخمک‌گذاری، یائسگی زودرس و تغییرات هورمونی می‌شود. با مراقبت‌های مناسب و مشورت با پزشک، می‌توان عوارض این جراحی را کاهش داد و کیفیت زندگی را حفظ کرد.
