دلایل شکست آی وی اف چیست؟ آی وی اف ناموفق به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟ چه عواملی سبب تشکیل نشدن جنین در آی وی اف می‌شود؟ بعد از آی وی اف منفی چه باید کرد؟
آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی روشی است که می‌تواند شانس بچه دار شدن در زوج‌های نابارور را افزایش دهد. میانگین موفقیت این روش 50 درصد است. بنابراین نیمی از افرادی که از این روش استفاده می‌کنند امکان دارد از طریق این روش صاحب فرزند نشوند. دلایل متعددی باعث شکست آی وی اف می‌شود که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم.
چه عواملی سبب شکست آی وی اف می‌شود؟
شکست آی وی اف و ناموفق بودن درمان ناباروری با IVF در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که در ادامه به این عوامل اشاره خواهیم کرد:
شکست در مرحله‌ی کاشت جنین
عدم موفقیت کاشت جنین در پوشش رحم از جمله مهمترین دلایل شکست آی وی اف است. علت این موضوع هنوز به طور کامل مشخص نیست اما به نظر می‌رسد این اتفاق به دلیل مشکلاتی در جنین و یا مشکل در دیواره‌ی رحم ممکن است اتفاق بیفتد.
به طور کلی جنین‌هایی که از لحاظ ژنتیکی دچار مشکل هستند معمولاُ بیش از 5 روز نمی‌توانند زنده بمانند، دلیل تشکیل جنین‌های ضعیف و ناسالم در محیط آزمایشگاه هنوز به عنوان یک علامت سوال باقی مانده است. جهت برطرف کردن این مشکل می‌توان با انجام آزمایش PGS تنها جنین‌های سالم را انتخاب کرده و به محیط رحم انتقال داد تا شانس لانه گزینی و ادامه‌ی حیات جنین افزایش یابد.
کیفیت تخمک
کاشت جنین در خانم‌های زیر 35 سال با 50 درصد موفقیت همراه است اما میزان موفقیت کاشت جنین در خانم‌های بالای 40 سال تنها 12 درصد است. اگر خانمی دارای رحم سالم باشد اما کیفیت تخمک‌های او مناسب نباشد، می‌تواند از تخمک اهدایی جهت بارداری استفاده کند.
خانم‌هایی که کیفیت تخمک آنها مناسب نیست حتی در صورتی که از رحم اجاره‌ای استفاده کند با شکست مواجه خواهند شد. در خانم‌های بالای 40 سال عدم بارداری عمدتاُ به دلیل کاهش کیفیت تخمک‌ها بوده و مشکلات رحمی عامل اصلی آن نیست.
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از IVF
سن مادر و پاسخ تخمدان
سن مادر، سلامت رحم و پاسخ بدن به داروهایی که در مراحل مختلف آی وی اف به کار برده می‌شود، جزء فاکتورهای مهم در موفقیت روش آی وی اف است.
در حالت معمول یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها در طی هر ماه آزاد می‌شود. این فرآیند در اواسط 30 سالگی کاهش می‌یابد. پیش از اینکه چرخه‌ی آی وی اف آغاز شود، مقداری دارو جهت تولید تخمک بیشتر استفاده می‌شود تا تعداد تخمک‌های بیشتری جهت درمان آزاد شود. اگر فرد با کاهش تعداد تخمک‌ها و یا سطح پایین FSH (هورمون محرک فولیکول) روبرو باشد، احتمال استفاده از داروهای آی وی اف کاهش می‌یابد. آزمایش‌های باروری به پزشک کمک می‌کند تا سطح باروری بدن تعیین شده و پس از آن بهترین روش جهت درمان را انتخاب نماید.
کیفیت اسپرم
اسپرم باید کیفیت مناسبی داشته باشد، همچنین تحرک آن کافی بوده و میزان آن نیز مناسب باشد. دم اسپرم باید بتواند به حدی تحرک داشته باشد که به سمت مجرای تخمک حرکت کند. اسپرم و تخمک‌ها دارای گیرنده‌هایی بر روی سطح خود هستند که باعث افزایش تعامل آنها می‌شود. زمانی که اسپرم و تخمک به یکدیگر می‌رسند، آنزیم‌هایی از اسپرم ترشح می‌شود که غشاء خارجی تخمک را می‌شکند و باعث ایجاد حفره‌ای روی تخمک می‌شود تا از طریق آن اسپرم با تخمک لقاح یابد.
در صورتی که اسپرم تحرک کافی نداشته باشد و یا کیفیت آن برای لقاح مناسب نباشد، آی وی اف با شکست مواجه خواهد شد. پیش از شروع مراحل آی وی اف ابتدا با آنالیز مایع منی، کیفیت اسپرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورتی که اسپرم از کیفیت و کمیت مناسبی برخوردار نباشد می‌توان از اسپرم اهدایی استفاده کرد.
دلایل ژنتیکی و کروموزومی
ناهنجاری‌های کروموزومی جز اصلی‌ترین دلایل شکست در روش آی وی اف به شمار می‌آیند. میزان ناهنجاری در تخمک‌ها و اسپرم‌ها در اواسط دهه‌ی 30 سالگی افزایش می‌یابد. در خانم‌های بالای 40 سال، کیفیت تخمک‌ها کاهش می‌یابد و احتمال بیشتری وجود دارد که کروموزوم‌های غیر طبیعی وجود داشته باشد. بر اساس تحقیقات، اسپرم‌ها ناهنجاری‌های کروموزومی بسیار بیشتری نسبت به تخمک‌ها دارند که همین موضوع می‌تواند از دلایل شکست در در روش آی وی اف باشد.
مشکلات آزمایشگاه
آزمایشگاه‌های آی وی اف محیطی مشابه دستگاه تناسلی خانم‌ها را برای اسپرم، تخمک و جنین فراهم می‌آورد. این محیط‌ها کاملاُ کنترل شده بوده و میزان اکسیژن، دی اکسید کربن، سطح PH سایر عوامل با دقت تحت بررسی قرار دارند. در این محیط کنترل شده، حتی یک تغییر جزئی در هر کدام از موارد گفته شده می‌تواند منجر به مرگ جنین و شکست آی وی اف شود. بنابراین در انتخاب مرکز آی وی اف نیز باید دقت داشته باشید.
بازیابی تخمک و انتقال جنین
روش‌های جراحی بازیابی تخمک اگر به درستی انجام نشده و یا تعداد تخمک کافی تهیه نشود، فرآیند آی وی اف ممکن است با شکست مواجه شود. همچنین نگهداری جنین و انتقال آن باید به درستی انجام شود. هر گونه اختلال در نگهداری جنین و یا انتقال آن می‌تواند باعث شکست در فرآیند آی وی اف شود.
انتخاب جنین
جنین‌های مناسب برای انتقال به رحم، توسط یک متخصص جنین شناس انتخاب می‌شوند. انتخاب جنین‌هایی که دارای کروموزوم طبیعی هستند از جنین‌هایی که کروموزوم غیر طبیعی دارند، انتخابی بسیار دشوار بوده و نیاز به تجربه و تکنیک‌های خاص دارد که تنها یک جنین شناس با تخصص کافی می‌تواند آن را انجام دهد.
بعد از آی وی اف منفی چه باید کرد؟
شانس بارداری در هر سیکل آی وی اف بین 35 تا 40 درصد تخمین زده شده و باید توجه داشت که هیچ گاه نمی‌توان بارداری موفق به این روش را به طور صد درصد تضمین کرد. بنابراین پس از نتیجه منفی آی وی اف، بهتر است در اولین قدم، استرس و نگرانی را از خود دور کرده و فعالیت‌ها و اقداماتی جهت تقویت قوا و روحیه خود انجام دهید.
از نظر پزشکی بعد از آی وی اف منفی، بهتر است در صورتی که جنین فریز شده داشته باشید حدود دو تا سه ماه استراحت کرده و سپس برای لقاح آزمایشگاهی مجدد و انتقال جنین بعدی آماده شده و داروهای لازم را دریافت کنید. البته این مدت زمان بسته به شرایط هر فرد و تاریخ نگهداری از جنین‌های فریز شده بستگی داشته و ممکن است متفاوت باشد.
مهمترین نکته این است که حتی در صورت آی وی اف منفی، تاثیر داروهای کمک باروری در بدن شما باقی می‌ماند و امکان بارداری طبیعی همچنان وجود دارد. همچنین پس از یک سیکل آی‌وی‌اف منفی، بررسی‌های جدیدی شناسایی عوامل شکست آی وی اف و عدم موفقیت درمان، انجام خواهد شد. این تحلیل برای جلوگیری از عوامل شکست در سیکل بعدی IVF و اطمینان از افزایش شانس موفقیت درمان و بارداری موفقیت‌آمیز انجام می‌شود.
کلام آخر
همان طور که مشاهده کردید عوامل متعددی می‌تواند در شکست درمان آی وی اف نقش داشته باشند. توصیه می‌شود جهت افزایش شانس موفقیت به بهترین متخصص زنان در تهران یک مرکز درمان ناباروری معتبر مراجعه کنید. پزشکان با تجربه و محیط آزمایشگاه پیشرفته می‌توانند میزان موفقیت در درمان را افزایش دهند.
