آزمایش ذخیره تخمدان یا آزمایش AMH برای ارزیابی تعداد تخمک‌ها داخل تخمدان بخش مهمی از برنامه‌ی سلامت زنان برای باروری است. یک دختر با تمام تعداد تخمک‌هایی که در طی عمر خود خواهد داشت به دنیا می‌آید اما تعداد تخمک‌های داخل تخمدان‌ها به مرور کاهش می‌یابد. در بدو تولد یک دختر چند میلیون تخمک در تخمدان او وجود دارد. در شروع بلوغ تعداد تخمک‌ها به 200 تا 400 هزار عدد می‌رسد و در زمان یائسگی تنها 1000 تخمک باقی می‌ماند. تعداد تخمک‌ها با افزایش سن کاهش می‌یابد. این عدد در افراد مختلف با سن یکسان نیز ممکن است متفاوت باشد.
آزمایش‌های مختلفی جهت ارزیابی ذخیره‌ی تخمدان وجود دارد. آزمایش ذخیره تخمدان یا AMH آزمایشی است که تعداد تخمک‌های داخل تخمدان را به صورت حدودی ارزیابی می‌کند. نتایج آزمایش ذخیره تخمدان به پزشک کمک می‌کند تا درمان مناسب برای ناباروری را انتخاب کند.
آزمایش ذخیره تخمدان چگونه انجام می شود؟
آزمایش ذخیره تخمدان به روش‌های زیر انجام می‌شود:
- سونوگرافی از تخمدان‌ها برای تعیین تعداد فولیکول‌های آنترال
تخمکی که توسط تعدادی از سلول‌های پشتیبان احاطه شده باشد را فولیکول می‌نامند. در واقع فولیکول‌های آنترال همان تخمک‌هایی هستند که در آخرین مراحل رشد خود قرار دارند. این فولیکول‌ها در سونوگرافی به صورت دایره‌های تیره کوچک داخل تخمدان قابل مشاهده هستند.
- آزمایش خون برای بررسی هورمون آنتی مولرین که به اختصار AMH نامیده می‌شود.
AMH هورمونی است که توسط فولیکول‌های آنترال و یا فولیکول‌های کوچک‌تر که در سونوگرافی قابل مشاهده نیستند، تولید می‌شود.
- آزمایش خون برای ارزیابی هورمون تحریک فولیکول یا FSH
آزمایش FSH کمتر می‌تواند پاسخ تخمدان نسبت به داروهای باروری را پیش بینی کند اما در شرایطی که تعداد تخمک‌ها اندک است، می‌تواند آزمایش موثری باشد.
شرایط آزمایش ذخیره تخمدان
آزمایش خون AMH بسیار ساده است و نیازی به آمادگی خاصی ندارد. برای انجام این آزمایش لازم نیست ناشتا باشید. تنها توصیه‌ای که پیش از انجام آزمایش به شما می‌شود این است که از 1 تا 2 ماه پیش از آزمایش از مصرف قرص‌های ضد بارداری پرهیز کنید.
بهترین زمان انجام آزمایش ذخیره تخمدان
برخلاف هورمون FSH ،سطح هورمون آنتی مولرین در طی یک چرخه‌ی قاعدگی دچار نوسانات اندکی می‌شود. بنابراین در هر زمانی از چرخه‌ی قاعدگی می‌توان این آزمایش را انجام داد. تنها باید به این نکته توجه کنید که مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری می‌تواند نتیجه‌ی این آزمایش را دچار تغییراتی کند و سطح هورمون آنتی مولرین را کمتر از میزان واقعی گزارش دهد، بنابراین از چند هفته پیش از آزمایش باید مصرف این قرص‌ها تحت نظارت بهترین متخصص زنان در تهران را قطع کنید.
در صورتی که آزمایش AMH به همراه FSH برای شما تجویز شده باشد در مورد زمان مناسب برای آزمایش باید از پزشک خود اطلاعات لازم را کسب نمائيد.
چه کسانی باید آزمایش ذخیره تخمدان انجام دهند؟
افرادی با ویژگی‌های زیر کاندیدای مناسبی برای انجام آزمایش ذخیره تخمدان هستند:
- خانم‌های زیر 38 سال که تصمیم دارند بارداری خود را به تاخیر بیندازند.
- خانم‌هایی که سابقه خانوادگی نارسایی تخمدان دارند.
- افرادی که دچار بیماری‌های خود ایمنی هستند.
- بیمارانی که شیمی درمانی انجام داده‌اند.
- خانم‌هایی که در گذشته جراحی تخمدان داشته‌اند.
- افرادی که بنا به دلایل نامعلوم دچار ناباروری هستند.
شناسایی زود هنگام خانم‌هایی که ذخایر تخمدان آنها کاهش یافته باعث می‌شود برنامه‌های درمان ناباروری با دقت بیشتری انجام شود و یا اگر فردی قصد تاخیر برای بارداری دارد از روش‌های دیگر مانند فریز تخمک برای ذخیره‌ی تخمک‌های با کیفیت خود استفاده نماید.
بیشتر بخوانید: کاهش ذخیره تخمدان؛ علائم و درمان آن
حد ذخیره تخمدان نرمال چه قدر باید باشد؟
تفسیر نتایج آزمایش ذخیره تخمدان یا AMH بدین صورت است:
- اگر AMH بیشتر از 1.0 نانوگرم در میلی لیتر باشد بیانگر سطح نرمال و طبیعی این هورمون است.
- در صورتی که AMH کمتر از 1.0 نانوگرم در میلی لیتر باشد یعنی ذخیره‌ی تخمدان کم است.
- در صورتی که سطح AMH بالاتر از 3.0 نانوگرم در میلی لیتر باشد می‌تواند نشانه‌ای از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO) باشد.
برخی از شرایط می‌تواند بر نتیجه‌ی آزمایش تاثیرگذار باشد و نتایج را با اختلال همراه نماید. بنابراین پیش از انجام آزمایش به این موارد توجه نمائيد:
- اگر سیگاری هستید باید این موضوع را بدانید که سیگار کشیدن بیش از حد (بیشتر از 20 نخ در روز) می‌تواند بر سطح AMH تاثیر بگذارد.
- در صورتی که در معرض سموم قرار گرفته باشید ممکن است سطح AMH کاهش پیدا کند.
- دود محیطی که به دلیل گرمایش محیط ایجاد می‌شود نیز می‌تواند منجر به کاهش سطح AMH شود.
- در صورتی که شیمی درمانی انجام داده باشید نیز ممکن است سطح AMH در بدن کاهش یابد.
