ناباروری ثانویه به ناتوانی در بارداری پس از یک زایمان موفق گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از عوامل متعددی مانند اختلالات هورمونی، مشکلات رحمی، چسبندگی لگنی، کاهش کیفیت تخمک یا اسپرم باشد. البته سبک زندگی، افزایش سن، چاقی، استرس و برخی بیماری‌های مزمن نیز در بروز آن تأثیر دارند. از همین رو تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند شانس بارداری مجدد را افزایش دهد.
علائم ناباروری ثانویه
نشانه اصلی ناباروری ثانویه این است که پس از یک بارداری موفق و تولد نوزاد بیولوژیک دیگر بارداری برایتان اتفاق نیفتد. اگر کمتر از 35 سال دارید، پزشک پس از یک سال (12 ماه) تلاش برای باردار شدن به ناباروری ثانویه مشکوک می‌شود. سایر علائم نامنظمی قاعدگی یا قطع پریود، داشتن درد لگنی یا درد هنگام رابطه جنسی، ترشحات غیرطبیعی واژن یا تغییرات در ترشحات دهانه رحم، علائم هورمونی مانند رشد موی زائد، آکنه شدید یا ریزش مو و همچنین کاهش میل جنسی یا مشکلات در عملکرد جنسی است.
شایع ترین علت نازایی ثانویه
علت ناباروری ثانویه می تواند به دلیل مشکلاتی در خانم‌ها و آقایان باشد چرا که در بروز مشکل ناباروری هر دو سهم دارند اما در حالت کلی سهم خانم‌ها حدود یک سوم و سهم آقایان هم در حدود یک سوم است و باقی آن به دلیل علل ناشناخته می تواند اتفاق بیفتد. در برخی موارد نیز هیچ دلیلی برای ناباروری ثانویه وجود ندارد. از شایع ترین علل بارداری ثانویه عبارتند از:
علل ناباروی ثانویه در خانم‌ها
علت ناباروری ثانویه در خانم‌ها می تواند شامل هر یک از موارد زیر شود:
سن
باروری زن پس از 30 سال کاهش پیدا می کند. به همین دلیل با افزایش سن در سنین 35 سال به بالا احتمال ناباروی افزایش پیدا می کند.
آندومتریوز
این وضعیت به این معنی است که بافتی شبیه پوشش رحم در قسمت‌هایی از بدن خارج از رحم رشد می‌کند. آندومتریوز می تواند مشکلاتی را برای باردار شدن ایجاد کند.
لوله های فالوپ مسدود شده
لوله های فالوپ لوله هایی هستند که تخمک ها را از تخمدان ها به رحم می برند. به دلیل عفونت های لگنی مانند کلامیدیا یا سوزاک این لوله ها مسدود خواهند شد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه می شود و از تخمک گذاری و قاعدگی منظم جلوگیری می کند.
بالا رفتن وزن بیش از حد
افزایش وزن و چاقی می تواند منجر به اختلال عملکرد تخمدان در برخی از زنان شود که در پی آن ناباروی اتفاق خواهد افتاد.
علل ناباروی ثانویه در مردان
علت ناباروری ثانویه در مردان می تواند شامل هر یک از موارد زیر شود:
سن
با افزایش سن میزان باروری در مردان نیز کاهش می یابد. کیفیت مایع منی معمولاً پس از 40 سالگی در مردان کاهش می یابد.
سطوح پایین تستوسترون
تستوسترون برای تولید اسپرم بسیار مهم است اما می تواند به دلیل افزایش سن یا آسیب های تناسلی کاهش یابد.
بزرگ شدن پروستات
بزرگ شدن پروستات می تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد و انزال را محدود کند.
برداشتن پروستات
برداشتن پروستات به عنوان درمانی برای سرطان پروستات می باشد که می تواند باعث ایجاد مشکل در اسپرم ها شود.
افزایش وزن بیش از حد
با افزایش وزن و چاقی احتمال باروری در مردان نیز کاهش پیدا می کند.
علت باردار نشدن بعد از بچه اول
باردار نشدن پس از بچه اول می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. این مسئله ناشی از تغییرات طبیعی در بدن زن یا عوامل خارجی است که با گذشت زمان، وضعیت فیزیکی و هورمونی بدن تغییراتی می‌کند و می‌تواند شانس بارداری را تحت تأثیر قرار دهد.
در بسیاری از موارد، بعد از فرزند اول، بدن نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی خواهد داشت و برخی از مشکلات مانند اختلالات هورمونی یا مشکلات جسمی مانع بارداری مجدد می‌شود. به همین دلیل، اگر برای بارداری پس از بچه اول با مشکل مواجه شدید، مهم است که با بهترین متخصص ناباروری مشورت کنید تا علت دقیق شناسایی و درمان مناسب انجام شود.
تشخیص ناباروری ثانویه
برای تشخیص علت ناباروری ثانویه، پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی و سبک زندگی فرد را بررسی کرده و سپس آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد. این بررسی‌ها شامل ارزیابی هورمونی، بررسی عملکرد تخمدان، وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ و همچنین سلامت اسپرم همسر است.
روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و آزمایش‌های تخصصی‌تر مانند لاپاراسکوپی می‌توانند مشکلات ساختاری یا عملکردی را شناسایی کنند. در برخی موارد، آزمایش‌های ژنتیکی نیز برای بررسی ناهنجاری‌های احتمالی انجام می‌شود. هدف این بررسی‌ها شناسایی علت اصلی ناباروری و ارائه بهترین راهکار درمانی برای افزایش شانس بارداری مجدد است.
درمان ناباروری ثانویه
در صورتی که دچار ناباروری ثانویه شده باشید گزینه های متعددی برای درمان نازایی وجود دارد. برخی از گزینه های درمان ناباروری ثانویه عبارتند از:
خانم ها
کلومید
کلومید یک داروی خوراکی است که هورمون‌هایی را تحریک می‌کند که باعث تولید تخمک در زنانی که مشکل تخمک گذاری دارند شود.
جراحی رحم
جراحی رحم رشد بافت های ناخواسته در رحم مانند بافت اسکار، پولیپ و فیبروم را که بر باروری تأثیر می‌گذارند پاک می‌کند.
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
آی وی اف روشی است که در آن تخمک‌ها با جراحی از رحم خارج می‌شوند، در آزمایشگاه با اسپرم لقاح داده می‌شوند و جنین‌های حاصل از درمان ناباروری با ivf به داخل رحم منتقل می‌شوند.
تغییر سبک زندگی
کاهش وزن یا افزایش وزن متناسب، کاهش استرس و اصلاح تغذیه با مصرف پروتئین، سبزیجات و مکمل‌های ضروری می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
آقایان
جراحی بیضه
جراحی بیضه می تواند واریکوسل بیضه را ترمیم کند، واریکوسل می تواند بر کیفیت و تعداد اسپرم تاثیر بگذارد.
سبک زندگی سالم
ناباروری مرتبط با سبک زندگی، مانند ناباروری ناشی از افزایش وزن بیش از حد، می تواند با استفاده از استراتژی های مدیریت وزن اصلاح شود.
تلقیح داخل رحمی (IUI)
درمان ناباروری IUI روشی است که در آن اسپرم مستقیماً به رحم زن وارد می‌شود، که اغلب در مواقعی که مردان تعداد اسپرم‌های کم یا کیفیت اسپرم پایین دارند، استفاده می‌شود (این یک گزینه برای خانم‌هایی است که مخاط دهانه رحم غیرقابل قبولی دارند).
مکمل های دارویی
مکمل هایی مانند مکمل های آنتی اکسیدانی و ضد پیری می توانند باروری را در مردان افزایش دهند در حالی که درمان دارویی می تواند کیفیت مایع منی را نیز بهبود بخشد.
ناباروری ثانویه چقدر شایع است؟
ناباروری ثانویه نسبتاً شایع است و بر اساس مطالعات، حدود 10 تا 20 درصد از زوج‌هایی که قبلاً بارداری موفق داشته‌اند، با مشکل بارداری مجدد مواجه می‌شوند. این نوع ناباروری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، تغییرات هورمونی، چسبندگی‌های رحمی، کاهش کیفیت تخمک یا اسپرم و مشکلات مرتبط با سبک زندگی ایجاد شود. بررسی‌های پزشکی و درمان‌های مناسب می‌توانند به بهبود شانس بارداری کمک کنند.
در نهایت….
ناباروری ثانویه می‌تواند به دلایل مختلفی چون تغییرات هورمونی و مشکلات تخمدان گرفته تا بیماری‌های رحمی، سبک زندگی و حتی عوامل مردانه ایجاد شود. با این حال، در بسیاری از موارد، با تشخیص به‌موقع و رعایت توصیه‌های پزشکی، امکان درمان و افزایش شانس بارداری وجود دارد. حفظ سبک زندگی سالم، کنترل وزن، مدیریت استرس و پیگیری‌های پزشکی منظم از جمله راهکارهای مؤثر در پیشگیری و درمان این مشکل هستند. در نهایت، مراجعه به پزشک متخصص برای بررسی دقیق و دریافت راهکارهای درمانی راه حلی مناسب برای دریافت نتیجه مطلوب است.
