عوارض آی وی اف شامل چه مواردی است؟ آی وی اف اصولاُ یک روش بی‌خطر جهت درمان ناباروری بوده اما مانند هر روش درمانی ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد. شایع‌ترین عوارض مرتبط با آی وی اف عبارتند از: شکست درمان، سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یا OHSS، حاملگی چند قلو و خطرات مرتبط با آن، احتمال حاملگی خارج از رحم، خطراتی که در هنگام جمع‌آوری تخمک ایجاد می‌شود. در ادامه‌ی این مقاله هرکدام از این عوارض نام برده شده را به اختصار توضیح می‌دهیم.
شکست درمان ناباروری از عوارض آی وی اف
شایع‌ترین عارضه درمان آی وی اف که زوجین با آن روبرو می‌شوند، شکست درمان به این شیوه است. لغو چرخه، عدم جمع آوری تخمک به تعداد کافی، شکست در فرآیند لقاح، شکست در لانه گزینی از جمله عمده‌ترین دلایل شکست آی وی اف هستند.
شکست درمان ناباروری با IVF می‌تواند استرس فراوانی را برای زوجین ایجاد نماید و در برخی موارد ممکن است منجر به افسردگی شود.
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یا OHSS
خانم‌هایی که برای آی وی اف تحریک تخمدان را انجام می‌دهند در معرض سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یا OHSS قرار دارند. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان به دلیل تولید چند تخمک با داروهای باروری تزریقی مانند HCG ایجاد می‌شود.
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان به صورت خفیف تا شدید بروز می‌نماید و با توجه به شدت بیماری علائم و نشانه‌های متفاوتی را به همراه دارد.
علائم به صورت درد، احساس نفخ و تورم شکم معمولاُ چهار تا پنج روز پس از جمع آوری تخمک ایجاد می‌شود. در صورتی که علائم بعد از دو تا سه روز برطرف نشوند، ممکن است نیاز به تخلیه مایع جمع شده در شکم باشد. گاهی اوقات حتی لازم است بیمار به مدت یک هفته برای برطرف کردن عوارض سندرم تحریک بیش از حد تخمدان در بیمارستان تحت مراقبت قرار بگیرد.
حاملگی چند قلویی؛ از عوارض آی وی اف
حاملگی چند قلویی با این‌که بعد از سال‌ها ناباروری ممکن است مطلوب باشد اما می‌تواند عوارض و خطراتی را به همراه داشته باشد. برخی از عوارض حاملگی چند قلویی عبارتند از:
- دیابت
- کم خونی
- سقط جنین
- احتمال خونریزی
- بالا رفتن فشار خون
- پره اکلامپسی: این مشکل در حاملگی چند قلو سه تا پنج برابر بیشتر رخ می‌دهد.
- سزارین (بارداری‌های دوقلو و چندقلو در اغلب موارد با سزارین همراه است)
- نیاز به بستری طولانی مدت در بیمارستان که منجر به افزایش هزینه‌های زایمان می‌شود.
احتمال حاملگی خارج از رحم
افزایش احتمال بارداری خارج رحمی یکی از عوارضی است که با روش آی وی اف و یا سایر روش‌های آزمایشگاهی باروری مانند لقاح داخل رحمی همراه است. حاملگی خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده توسط اسپرم، در مکانی خارج از رحم لانه گزینی می‌کند. این وضعیت یک شرایط بالقوه خطرناک برای مادر است. حاملگی خارج از رحم ممکن است در لوله فالوپ، دهانه رحم، تخمدان و حفره‌ی شکم ایجاد شود. رشد جنین در این قسمت‌ها ممکن است باعث خونریزی و آسیب به اندام‌های داخلی شود و تقریباُ در تمام موارد باید جنین خارج شود.
اگر جنین تشکیل شده در چرخه‌ی آی وی اف در قسمت‌های بالای رحم قرار بگیرد یا با نیروی شدیدی به رحم تزریق شود، ممکن است به قسمت‌هایی مانند لوله فالوپ راه پیدا کرده و حاملگی خارج از رحم ایجاد شود.
احتمال بروز حاملگی خارج از رحم در بارداری‌هایی که به روش آی وی اف انجام می‌شود دو برابر بیشتر از بارداری‌هایی است که به صورت طبیعی رخ می‌دهد.
عوارض IVF هنگام جمع آوری تخمک
جمع آوری تخمک با کمک سونوگرافی واژینال و لاپاراسکوپی انجام می‌شود. عوارضی که در طی جمع‌آوری تخمک ممکن است ایجاد شود عبارتند از:
- عفونت
- احساس درد و ناراحتی خفیف
- آسیب به اندام‌های داخلی مانند روده، مثانه یا رگ‌های خونی
- پیچ خوردن تخمدان: پیچ خوردگی تخمدان یک عارضه‌ی نادر اما جدی بوده و زمانی رخ می‌دهد که تخمدان یا لوله فالوپ به دور خود بپیچد و خون‌رسانی قطع شود.
- خونریزی در هنگام عمل و یا پس از آن: در اغلب موارد شدت خونریزی‌ها خفیف است و بدون نیاز به مداخلات پزشکی برطرف می‌شوند اما گاهی اوقات به دلیل برخورد سوزن به یک رگ در دیواره‌ی واژن ممکن است خونریزی شدید ایجاد شود. سوراخ شدن تخمدان و خونریزی از آن‌ها به ندرت ممکن است رخ دهد.
خلاصه
آی وی اف یک روش ایمن برای درمان ناباروری است و در صورتی که در یک مرکز معتبر زیر نظر متخصصین با تجربه انجام شود، معمولاُ عوارض جانبی به همراه نخواهد داشت. میزان بروز عوارض بعد از آی وی اف بسیار کم و خفیف است که در این مقاله به تعدادی از شایع‌ترین آن‌ها اشاره شد.
